آشنایی با انواع اسکلت ساختمان و سازه های بنایی

خرید خانه، یکی از مهم ترین تصمیمات زندگی هر فرد است. در هنگام خرید خانه، باید به عوامل مختلفی توجه کرد که یکی از مهم ترین آن‌ها، نوع سازه و ساختمان است. برای خرید خانه، شما نیاز دارید تا اطلاعات زیادی را درباره خانه مورد نظر خود به دست بیاورید. یکی از مهم ترین این موارد آشنایی با انواع سازه های بنایی و اسکلت ساختمان است.

همجنین شما برای این‌ که خانه‌ای بسازید، نیاز دارید تا درباره انواع سازه و اسکلت ساختمان اطلاعاتی بدست آورید و ویژگی‌های هر نوع از سازه را بشناسید. اسکلت بنا، پایه و اساس یک خانه است و تأثیر زیادی بر استحکام، دوام، زیبایی و هزینه‌های نگهداری خانه دارد. بنابراین، شناخت انواع سازه و ساختمان، می‌تواند به شما در خرید و ساخت خانه خود کمک کند.

در این مقاله مهم ترین انواع اسکلت ساختمان را بر اساس مصالح و کاربرد بررسی می‌کنیم، انواع آن را نام می‌بریم و مزیت‌ها و معایب هرکدام را ذکر می‌کنیم. این اطلاعات، به شما کمک می‌کند تا شناخت کلی درباره انواع سازه و ساختمان به دست آورید و در هنگام خرید یا ساخت خانه، تصمیم درستی بگیرید.

 

انواع سازه های بنایی بر اساس مصالح:

سازه های آجری:

این نوع از سازه‌ها بیشتر قدیمی هستند. در قدیم که تکنولوژی‌های بتن ریزی و اسکلت‌های فلزی وجود نداشت از سازه‌های تمام آجری استفاده می‌شد. ساختمان‌های جدید امروزی صرفا از این نوع سازه ساخته نشده‌اند و از انواع دیگر و یا ترکیبی از این سازه‌ها استفاده می‌کنند.

 

 

اسکلت های فلزی

اسکلت های فلزی نوعی سازه ساختمانی هستند که از تیرهای فولادی ساخته می‌شوند. در سال‌های اخیر این نوع از سازه‌ها به دلیل مزایای فراوانی از جمله سبکی، استحکام بالا، سرعت ساخت بالا و قیمت مناسبی که داشته اند، با سرعت بالا گسترش پیدا کرده اند.

اسکلت‌های فلزی از اجزای مختلفی مانند ستون‌ها، تیرها و مهاربندها ساخته شده‌اند. ستون‌ها عناصر باربر عمودی یک اسکلت فلزی هستند که بارهای ساختمان را به زمین منتقل می‌کنند. تیرها عناصر باربر افقی یک اسکلت فلزی هستند که بارهای وارد بر ساختمان را از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل می‌کنند. مهاربندها اعضای بارکش فرعی یک اسکلت فلزی هستند که از ساختمان در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله محافظت می‌کنند.

اسکلت های فلزی در انواع ساختمان‌ها از جمله مسکونی، تجاری و صنعتی کاربرد دارند.

 

اسکلت های چوبی

اسکلت های چوبی ساختمان امروزه در کشور ما کاربرد زیادی ندارند. چوب عایق بهتری در مقابل گرما و سرما و صدا است و باعث کم شدن مصرف انرژی می‌شود. در قدیم بیشتر شاهد این نوع از اسکلت بندی ساختمان‌ها بودیم. این نوع از اسکلت در مناطقی که رطوبت بالایی دارند مانند مناطق شمال کشور بیشتر استفاده می‌شوند. چوب نسبت به فلز در مقابل اکسید شدن مقاومت بسیار بالاتری دارد. اسکلت چوبی به دلیل اینکه قیمت چوب در ایران به نسبت بالاست و همچنین در ساختمان های چند طبقه نمی‌توان از این ماده استفاده کرد، تقریبا کارایی ندارد. علاوه بر این اسکلت چوبی در مقابل آتش سوزی بسیار آسیب پذیر است.

 

 

روش های تشخیص نوع اسکلت ساختمان

با توجه به این که اسکلت‌های چوبی و بناهای تمام آجری، کاربرد چندانی در ساختمان سازی و معماری شهرها ندارند، از آن‌ها صرف نظر می‌کنیم. البته تشخیص این نوع از سازه‌ها کار دشواری نیست. 

معمولا در ساختمان‌های با اسکلت چوبی، تیرهای چوبی آن‌ها پیداست یا این بناها ظاهری کاملا متفاوت از ساختمان‌های دیگر دارند. مثلا در شهر شاهین شهر اصفهان، شهرکی با خانه‌های چوبی وجود دارد که قدمت این خانه‌ها بیش از چهل سال است. دارای سقف شیروانی هستند و کلا به نام خانه‌های چوبی معروف‌اند.

سازه های تمام آجری نیز که معمولا از نظر باستان شناسی دارای  اهمیت اند و بناهای خاصی هستند که ظاهر آن‌ها متفاوت است. 

برای تشخیص اسکلت‌های بتنی و فلزی چند راه وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• مشاهده و تجربه

اگر کمی در زمینه معماری و ساختمان تجربه داشته باشید، می‌توانید به راحتی نوع اسکلت یک ساختمان را تشخیص دهید. یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای تشخیص اسکلت بتنی از اسکلت فلزی، مشاهده‌ی آن است. ستون‌ها و تیرهای اسکلت بتنی، معمولاً دارای سطحی صاف و یک‌دست هستند؛ در حالی که ستون‌ها و تیرهای اسکلت فلزی، معمولاً دارای سطحی خشن و ناهموار هستند.

• وزن ساختمان

اسکلت بتنی، معمولاً سنگین‌تر از اسکلت فلزی است. بنابراین، با اندازه‌گیری وزن ساختمان، می‌توان تا حدودی به نوع اسکلت آن پی برد. محاسبه وزن ساختمان خود فرایندی است که احتمالا از تشخیص نوع اسکلت پیچیده تر است.

•  صدای ضربه

با ضربه زدن به ستون‌ها و تیرهای ساختمان، می‌توان تا حدودی به نوع اسکلت آن پی برد. با ضربه به اسکلت بتنی، معمولاً صدایی توخالی و خفیف ایجاد می‌شود. در حالی که ستون‌ها و تیرهای اسکلت فلزی، معمولاً صدایی شفاف و بلند ایجاد می‌کنند.

•  بررسی نقشه‌های ساختمان

در نقشه‌های ساختمان، نوع اسکلت ساختمان مشخص شده است. با بررسی نقشه‌های ساختمان، می‌توان به نوع اسکلت آن پی برد.

 

 

مزایا و معایب انواع اسکلت ساختمان:

مزایای اسکلت فلزی

اسکلت فلزی، مزایای متعددی دارد که آن را به یکی از گزینه‌های محبوب برای ساخت ساختمان‌ها تبدیل کرده است. برخی از مزایای اسکلت فلزی عبارتند از:

• وزن سبک: اسکلت فلزی، نسبت به اسکلت بتنی، وزن کمتری دارد. این امر باعث کاهش بار مرده‌ ساختمان و همچنین کاهش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود.
• سرعت ساخت و ساز: اسکلت فلزی، به سرعت و به راحتی قابل نصب است. این امر باعث کاهش زمان ساخت و ساز و همچنین کاهش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود.
• مقاومت بالا: اسکلت فلزی، از مقاومت بالایی در برابر نیروهای وارد بر ساختمان برخوردار است. این امر باعث افزایش ایمنی ساختمان در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله می‌شود.
• قابلیت شکل‌پذیری: اسکلت فلزی، قابلیت شکل‌پذیری بالایی دارد. این امر باعث می‌شود که بتوان ساختمان‌های با اشکال مختلف و پیچیده را با اسکلت فلزی ساخت.

معایب اسکلت فلزی

اسکلت فلزی، معایبی نیز دارد که باید در نظر گرفته شوند. برخی از معایب اسکلت فلزی عبارتند از:

• قیمت: اسکلت فلزی، نسبت به اسکلت بتنی، قیمت بالاتری دارد.
• حساسیت به خوردگی: اسکلت فلزی، در برابر خوردگی حساس است. بنابراین، باید از پوشش‌های مناسب برای محافظت از آن در برابر خوردگی استفاده شود.
• نیاز به مهاربندی: اسکلت فلزی، در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله، نیاز به مهاربندی دارد. این امر باعث افزایش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود.

 

 

مزایای سازه های بتنی:

• مقاومت و دوام بالا: سازه‌های بتنی، از مقاومت و دوام بالایی در برابر نیروهای وارد بر ساختمان برخوردار هستند. این امر باعث افزایش ایمنی ساختمان در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله می‌شود.
• عایق حرارتی و صوتی: سازه‌های بتنی، عایق حرارتی و صوتی خوبی هستند. این امر باعث کاهش هزینه‌های انرژی و همچنین ایجاد محیطی راحت و آرام برای ساکنین می‌شود.
• قابلیت شکل‌پذیری: سازه‌های بتنی، قابلیت شکل‌پذیری بالایی دارند. این امر باعث می‌شود که بتوان ساختمان‌های با اشکال مختلف و پیچیده را با سازه‌های بتنی ساخت.
• دوام و ماندگاری بالا: سازه‌های بتنی، دوام و ماندگاری بالایی دارند. این امر باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری ساختمان می‌شود.

معایب سازه‌ های بتنی:

سازه‌های بتنی، معایبی نیز دارند که باید در نظر گرفته شوند. برخی از معایب سازه‌های بتنی عبارتند از:

• وزن زیاد: سازه‌های بتنی، نسبت به سازه‌های فلزی، وزن بیشتری دارند. این امر باعث افزایش بار مرده‌ی ساختمان و همچنین افزایش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود.
• سرعت ساخت و ساز کند: سازه‌های بتنی، نسبت به سازه‌های فلزی، سرعت ساخت و ساز کندتری دارند. این امر باعث افزایش زمان ساخت و ساز و همچنین افزایش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود.
• حساسیت به خوردگی: بتن، در برابر خوردگی حساس است. بنابراین، باید از پوشش‌های مناسب برای محافظت از آن در برابر خوردگی استفاده شود.

 

 

اهمیت انتخاب سازه های ضد زلزله در مناطق زلزله خیز

اگرچه مقاومت در مقابل کشش و ضربه در اسکلت های مختلف، متفاوت است، اما هیچ کدام را نمی‌توان به عنوان ساختمانی ضد زلزله تلقی کرد. برای استحکام ساختمان در برابر زلزله عوامل دیگری دخیل اند و نحوه اجرای این متریال مصرفی برای این موضوع اهمیت پیدا می‌کند. پس نمی‌توان گفت که به طور کلی ساختار کدام اسکلت‌های ساختمانی ضدزلزله اند.

انواع سازه های ساختمانی مدرن:

سازه های ال اس اف

سیستم‌های پیش ساخته‌ای از جنس فولاد نورد شده است که بسیار سبک و کم حجم هستند. این ورق‌های فولادی گالوانیزه شده‌اند. این ورق ها در برابر خوردگی و زنگ زدن مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند.

سازه lsf به سازه‌‌ها یا سیستم‌های پیش ساخته گفته می‌شود و در ساخت آنها مقاطع فولادی جدار نازک به کار برده می‌شود. این مقاطع فولادی، ورق ‌هایی با ضخامت کم بوده و از نوع گالوانیزه هستند. ورق ‌های گالوانیزه مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی از خود نشان می ‌دهند. این ورق ها وزن کلی ساختمان را به طرز چشمگیری کاهش می‌دهند. از این نظر در برابر آسیب های زلزله بهینه‌تراند. اما فقط برای ساختمان‌های تا پنج طبقه می‌توان از این سازه ها استفاده نمود.

سازه های آی سی اف

نوع دیگری از سازه های پیش ساخته، سازه های ICF هستند. این سازه‌ها از سازه های LSF قیمت مناسب تری دارندو همچنین برای نصب آن ها از نوع مخصوصی از پیچ و مهره استفاده می‌شود. همچنین این سازه‌ها سرعت ساخت بالاتری نیز دارند. سازه های ICF وزن بیشتری نسبت به مدل قبلی دارند.

 

 

بتن آرمه یا بتن مسلح چیست؟

همان طور که در بالا خواندید، بتن ماده‌ای است که در برابر فشار مقاومت دارد اما نمی‌تواند کشش را تحمل کند. از سوی دیگر، فولاد ماده‌ای است که هم در برابر کشش و هم در برابر فشار مقاوم است. پژوهشگران در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که بتن مسلح یا اصطلاح رایج فرانسوی آن در فارسی “بتن آرمه” مقاوم ترین مصالح ساختمانی در جهان در مقابل بلایای طبیعی است.

بتن استحکام و دوام بالایی دارد، کار با آن آسان است و در مقایسه با سازه‌های فلزی اجرای آن سریع‌تر و آسانتر است. علاوه بر این، سازگار با محیط زیست است و می تواند در هر محیطی اجرا شود. علاوه بر این، به نسبت کارایی آن در مقابل دیگر مواد، مقرون به صرفه نیز هست.

معمولاً برای ساخت ستون‌ها از فونداسیون تا سقف و همچنین در ساخت بزرگراه‌ها، سازه‌های پیش ساخته، سازه‌های شناور و تونل‌های برق آبی، کانال‌های آبیاری، زه‌کشی‌ها و سایر سازه‌ها استفاده می‌شود. بتن آرمه یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی در دنیاست.

 

 

کدام نوع اسکلت ساختمانی برای خرید بهتر است؟

در انتخاب بین سازه‌های بتنی و فلزی برای خرید خانه، عوامل مختلفی مانند نوع ساختمان، شرایط آب و هوایی و بودجه‌ پروژه باید در نظر گرفته شوند.

برج ها و آپارتمان های بلند معمولا از اسکلت فلزی ساخته می‌شوند. اسکلت فلزی، وزن کمتری نسبت به اسکلت بتنی دارد و سرعت ساخت و ساز آن نیز بالاتر است. این امر باعث کاهش بار مرده‌ی ساختمان و همچنین کاهش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود. اسکلت‌های فلزی، اگر با استاندارد سازه‌های ضد زلزله طراحی و ساخته شوند، از مقاومت بالایی در برابر نیروهای وارد بر ساختمان برخوردار می‌شوند و در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله نیز مقاوم هستند. با این حال، اسکلت‌های فلزی، در برابر خوردگی حساس هستند و باید از پوشش‌های مناسب برای محافظت از آنها در برابر خوردگی استفاده شود.

برای ساختمان‌های مسکونی و تجاری، هر دو نوع اسکلت فلزی و بتنی می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند. اسکلت‌های بتنی نیز، از مقاومت و دوام بالایی در برابر نیروهای وارد بر ساختمان برخوردار هستند و در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله نیز مقاوم هستند.علاوه بر این‌، اسکلت‌های بتنی، عایق حرارتی و صوتی خوبی هستند و دوام و ماندگاری بالایی دارند. با این حال، اسکلت‌های بتنی، وزن بیشتری نسبت به اسکلت‌های فلزی دارند و سرعت ساخت و ساز آنها نیز کندتر است.

در نهایت، انتخاب بین اسکلت‌های فلزی و بتنی، تصمیمی است که باید با توجه به عوامل مختلف و با مشورت با مهندسان سازه انجام شود.

 

 

هزینه ساخت اسکلت بتنی و فلزی در سال 1402

با وجودی که برآورد هزینه‌های ساخت مجموعه های آپارتمانی بسیار متغیراند، تعیین قیمت حدودی متوسط واحدهای آپارتمانی تا امروز از قرار زیر است:

قیمت تمام شده هر متر مربع واحد آپارتمانی بتنی در سال 1402 بسته به تعداد طبقات برابر است با:

ساختمان های کمتر از سه طبقه: 10 میلیون تومان

ساختمان های سه تا پنج طبقه: 11 میلیون تومان

ساختمان های پنج تا هفت طبقه: 12.5 میلیون تومان

ساختمان های هفت تا ده طبقه: 14 میلیون تومان

ساختمان های ده تا دوازده طبقه: 15.5 میلیون تومان

ساختمان های دوازده تا پانزده طبقه: 18.5 میلیون تومان

 

برای ساختمان های دارای اسکلت فلزی معمولا به دلیل گرانتر بودن فولاد از بتن معمولا به قیمت ثابت بدون احتساب طبقات ساختمان، حدود 50% اضافه خواهد شد.

نتیجه گیری:

با مطالعه مطالب بالا، اطلاعات کلی و خوبی نسبت به انواع سازه‌های ساختمانی و متریال مصرفی به دست آوردید. همچنین با مزایا و معایب هرکدام آشنا شدید. راه‌های تشخیص اسکلت فلزی را از اسکلت بتنی خواندید. با این وجود، برای این که بتوانید انتخاب و خرید خانه مطمئن تری داشته باشید، نیاز دارید تا از تجربه افراد متخصص در این زمینه بهره مند شوید. کارشناسی یک خانه، با توجه به تعداد موارد بالای فاکتورهایی که در خرید یک خانه باید به آن‌ها توجه کرد، کار ساده‌ای نیست. الوملک در خدمات خود، خدمت قیمت گذاری و کارشناسی خانه را به خریداران خانه ارایه کرده است. شما می‌توانید با ثبت درخواست از طریق لینک زیر، از این خدمات اطلاعات بیشتری کسب کنید و معاملات خود را با اطمینان انجام دهید. این تیم در خرید و فروش شما دخالتی ندارد و صرفا مشخصات یک خانه و میزان ارزش آن را به شما ارائه می‌کند.