تهران، پایتخت پرجنب‌وجوش ایران، سال‌هاست که با رشد جمعیت و گسترش فیزیکی، شاهد شکل‌گیری محلههای گوناگون است؛ از مناطق لوکس گرفته تا محلههای قدیمی و حاشیه‌ای. در این میان، برخی مناطق به‌دلیل بالا بودن آمار جرم و جنایت، به‌عنوان ناامنترین محلههای تهران شناخته شده‌اند. اطلاع از این محله‌ها، پیشینه شکل‌گیری آن‌ها و راهکارهای کاهش ناامنی میتواند به شما در انتخاب محل زندگی بهتر یا حتی شناخت بیشتر شهر کمک کند. در این مقاله، قصد داریم با تکیه بر آمار معتبر، تجربه‌های واقعی، نظر متخصصان و ارائه‌ی راهکارهای عملی، به بررسی مناطق جرم خیز تهران بپردازیم و نمایی دقیق‌تر از وضعیت امنیتی پایتخت ارائه کنیم.
شاید برای بسیاری از افراد، به‌ویژه کسانی که قصد سکونت یا سرمایهگذاری در تهران دارند، آشنایی با ناامنترین محلههای تهران مسئله‌ای حساس و پراهمیت باشد. امنیت در محیط زندگی نه‌تنها به معنای آسایش شخصی است، بلکه تأثیر مستقیمی بر ارزش ملک، کیفیت امکانات شهری و حتی رشد فرهنگی منطقه دارد. شناخت مناطق ناامن تهران میتواند به شما کمک کند تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید؛ چه به‌دنبال اجاره خانه باشید یا قصد خرید ملکی در این کلان‌شهر داشته باشید.
هوک جذاب: تصور کنید شبانه در محله‌ای قدم می‌زنید که روشنایی مناسبی ندارد، صداهای مشکوک از کوچه‌ها به گوش می‌رسد و گاه‌وبیگاه شاهد درگیری افراد هستید. این تصویر ناخوشایند میتواند زندگی روزمره شما را به کابوسی بدل کند. هدف این مقاله آن است که با نگاهی تحلیلی و واقع‌بینانه، زوایای پنهان ناامنی در برخی محلههای تهران را روشن کند تا شاید گامی در جهت بهبود شرایط برداشته شود.
| نام محله | نرخ جرایم سرقت (سالانه) | حضور پلیس (نسبت به جمعیت) | وضعیت زیرساخت شهری | میزان رضایت ساکنان از امنیت (درصد) |
|---|---|---|---|---|
| شوش | بالا | متوسط | ضعیف | 40% |
| هرندی | بسیار بالا | ضعیف | بسیار ضعیف | 30% |
| خلازیر | بالا | ضعیف | ضعیف | 35% |
| فرحزاد | متوسط | متوسط | متوسط | 50% |
| اسلام‌آباد | بالا | ضعیف | ضعیف | 38% |
پژوهش‌های میدانی مرکز مطالعات شهری و منطقه‌ای (منتشرشده در سال 1399)
اینکه آیا یک محله واقعاً در دسته «ناامن» قرار می‌گیرد یا خیر، صرفاً به احساس شخصی ساکنان محدود نمی‌شود. چندین شاخص کمی و کیفی برای تشخیص ناامنترین مناطق تهران وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
در این بخش، با تکیه بر گزارش‌های میدانی و پژوهش‌های صورت‌گرفته، چند نمونه از ناامنترین محلههای تهران را بررسی می‌کنیم. این لیست به معنای نفی سایر محلههای با آمار بالا نیست؛ بلکه تنها نمونه‌هایی برای درک بهتر وضعیت ناامنی در پایتخت است.
محله شوش به‌علت همجواری با بازار عمده‌فروشان، ایستگاه راه‌آهن و جمعیت زیاد کارگران مهاجر، همواره چالش‌های امنیتی داشته است. حضور فعالان غیررسمی اقتصادی در کنار کمبود امکانات رفاهی، این محله را به یکی از مناطق ناامن تهران تبدیل کرده است. تردد بالای خودروهای سنگین و عابران پیاده در ساعات مختلف شبانه‌روز نیز نظارت مؤثر را دشوار کرده است.
هرندی یا دروازه‌غار، از قدیمی‌ترین محلههای تهران است که در دهه‌های اخیر با مشکلات اجتماعی گسترده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند. حضور پررنگ معتادان متجاهر، خانه‌های متروکه و ناایمن، و کمبود نظارت‌های شهری، این منطقه را در صدر فهرست مناطق جرم خیز تهران قرار داده است. طرح‌های متعددی برای ساماندهی آن اجرا شده، اما همچنان چالش‌ها پابرجاست.
خلازیر یکی از حاشیه‌ای‌ترین محلههای تهران است که در جنوب پایتخت واقع شده. در سال‌های اخیر، پرونده‌های متعددی از سرقت خودرو، قاچاق کالا و مواد مخدر در این محله گزارش شده است. به‌دلیل بافت نیمه‌صنعتی و حضور گسترده کارگران مهاجر بدون نظارت قانونی کافی، جرم‌خیزی در این منطقه قابل توجه است.
هرچند منطقه 2 در شمال غرب تهران بیشتر با محلههای مرفه شناخته می‌شود، اما بخش‌های فرحزاد که در دامنه کوه و حواشی قرار دارند، از جمله مناطق مورد توجه افراد آسیب‌دیده و باندهای قاچاق شده است. کوچه‌های باریک و توپوگرافی پیچیده، امکان فرار مجرمان را تسهیل می‌کند.
این محله نیز به‌خاطر رشد جمعیت غیربومی و مهاجرپذیری بالا، در معرض آسیب‌های اجتماعی مختلف قرار گرفته است. تمرکز مهاجران غیررسمی و سوءاستفاده برخی سودجویان از شرایط اقتصادی ضعیف ساکنان، اسلام‌آباد را در لیست ناامنترین محلههای تهران جای داده است.
پاسخ دقیق به این پرسش که جرم خیزترین محله تهران کجاست، نیازمند بررسی آمار سالانه نیروی انتظامی و دستگاه قضایی است. بر اساس گزارشی که در سال 1400 توسط پلیس تهران بزرگ منتشر شد ، برخی محلههای واقع در مناطق 12، 15، 17 و 18 با بالاترین نرخ وقوع جرم مواجه بودند. البته ناامنی یک مفهوم نسبی است؛ ممکن است در منطقه‌ای خاص صرفاً برخی محله‌ها با آمار جرم بالا مواجه باشند و بقیه نقاط آن منطقه شرایط بهتری داشته باشند.
«ما نباید تمام یک منطقه را ناامن بدانیم؛ چون معمولاً بخشی از محله یا کوچه‌هایی خاص، بیشترین فراوانی جرم را دارند. با انجام طرح‌های امنیت‌محور می‌توان کانون‌های جرم‌خیز را شناسایی و مهار کرد.»
(سرهنگ محمود حسینی، کارشناس حوزه انتظامی)
از گذشته تا به امروز، تهران بارها تجربه تحول‌های اجتماعی و شهری بزرگ را از سر گذرانده است. محله‌هایی که امروز به‌عنوان مناطق جرم خیز تهران شناخته می‌شوند، الزاماً از ابتدا چنین نبوده‌اند. افزایش مهاجرت از شهرستان‌ها، توزیع ناعادلانه امکانات شهری، گسترش حاشیه‌نشینی و کمبود نظارت اصولی سبب شدند در برخی از مناطق، آسیب‌های اجتماعی و جرم افزایش یابد.
برخی از محلههای ناامن در پایتخت، محصول ساخت‌وسازهای بدون طرح جامع هستند. در دهه‌های 1340 و 1350، موج مهاجرت روستاییان به شهر تهران آغاز شد. با ورود انبوه جمعیت به پایتخت و نبود سیاست‌های منسجم شهری، سازه‌های غیرمجاز در بخش‌های حاشیه‌ای شکل گرفت. چنین توسعه‌ای، بستری برای رشد ناهنجاری‌های اجتماعی و افزایش جرم شد.
پس از انقلاب 1357، تغییرات در بافت جمعیتی تهران شدت گرفت. مهاجران جنگ تحمیلی و آوارگان از شهرهای جنگ‌زده، به مناطق ارزان‌قیمت‌تر جذب شدند. این امر سبب شکل‌گیری محلههای پرتراکمی شد که زیرساخت شهری مناسبی نداشتند. در نتیجه، برخی ناهنجاری‌ها در این مناطق بیش از پیش افزایش یافت.
بسیاری از کارخانه‌ها و صنایع قدیمی در حاشیه شهر از کار افتادند و زمین‌های آن‌ها به سکونتگاه‌های غیراستاندارد تبدیل شد. این تغییر کاربری اراضی صنعتی به مسکونی، بدون رعایت الزامات شهری، زمینه را برای افزایش آسیب‌های اجتماعی فراهم کرد.
«طبق پژوهش‌های انجام‌شده توسط مرکز مطالعات شهری، عدم توازن در توزیع خدمات اجتماعی و تفریحی، بزرگ‌ترین عامل تقویت جرم‌خیزی در محله‌هاست.»
(دکتر کامران رضوی، متخصص علوم اجتماعی)
برای درک دقیق‌تر چرایی وقوع جرم در ناامنترین محلههای تهران، باید به عوامل کلان و خرد توجه کرد. دلایل زیر بیشترین تأثیر را در شکل‌گیری یا افزایش مناطق نا امن تهران دارند:
برای پی‌بردن به واقعیت‌های روزمره محلههای ناامن، در این بخش به برخی تجربه‌های واقعی و شخصی اشاره می‌کنیم که دیدی ملموس‌تر از وضعیت جرم خیزترین محله تهران و سایر نقاط مشابه به ما می‌دهند.
«من سال اول دانشگاه، خانه‌ای ارزان در محله شوش اجاره کردم. در ابتدا جذب قیمت مناسب شدم؛ اما خیلی زود متوجه کمبود امنیت شدم. شب‌ها دیر هنگام نمی‌توانستم به راحتی به خانه برگردم و اگر مجبور می‌شدم، همیشه در استرس بودم. چند بار هم شاهد درگیری خیابانی بودم. با وجود نزدیکی به مترو و BRT، شرایط امنیتی باعث شد بعد از یک ترم آن‌جا را تخلیه کنم.»
یکی از کسبه خرده‌فروشی در هرندی می‌گوید: «در دهه 60 و 70، هرندی وضع بدی نداشت. اما با افزایش مهاجران کم‌بضاعت و شیوع اعتیاد در این محله، شرایط کاملاً تغییر کرد. من هر روز بساط معتادان را در کنار مغازه‌ام جمع می‌کردم. کسب‌وکارم افت کرده بود و مشتری‌ها از ترس ناامنی به اینجا نمی‌آمدند. ناامنی اینجا آن‌قدر روشن است که نیاز به توضیح ندارد!»
«خانواده ما اصالتاً در فرحزاد ساکن هستند. قبلاً فضایی روستایی و خوش‌آب‌وهوا بود. اما در این سال‌ها که تهران گسترش پیدا کرده، با ورود افراد غیربومی و نبود نظارت کافی، در برخی کوچه‌ها پاتوق خلافکاران شده است. هنوز هم روزهای تعطیل مردم برای تفریح به فرحزاد می‌آیند و بخش‌های اصلی منطقه امن است؛ اما شب‌ها در بعضی کوچه‌ها احساس امنیت نداریم.»
حال که شناخت نسبی از ناامنترین محلههای تهران پیدا کردیم، سؤال اصلی این است که چه اقداماتی میتواند وضعیت امنیتی را بهبود بخشد؟ در ادامه برخی راهکارهای کلیدی را بیان می‌کنیم:
افزایش تعداد کلانتری‌ها یا واحدهای سیار پلیس در محلههای جرم‌خیز، میتواند حضور نیروهای انتظامی را پررنگ‌تر کرده و بازدارندگی ایجاد کند. ایجاد گشت‌های شبانه و نصب دوربین‌های نظارتی در معابر اصلی و فرعی، قدمی مهم در مدیریت ناامنی است.
بهبود سیستم روشنایی معابر، نصب چراغ‌های هوشمند و تعمیر کوچه‌ها و پیاده‌روهای آسیب‌دیده میتواند فضا را برای فعالیت مجرمان تنگ‌تر کند. گاهی یک چراغ‌برق ساده در کوچه‌ای تاریک، میزان سرقت‌ها را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.
افتتاح کتابخانه‌های محلی، باشگاه‌های ورزشی و فضاهای فرهنگی باعث می‌شود جوانان زمان خود را در فعالیت‌های مثبت بگذرانند. در نتیجه فرصت بزهکاری و جذب شدن به باندهای خلاف کاهش می‌یابد.
سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند در آموزش و آگاه‌سازی ساکنان محله نقش بسزایی ایفا کنند. مشارکت ساکنان در طرح‌های «محله امن» یا «همسایه‌بانی» باعث می‌شود اطلاعات در مورد مجرمان یا رفتارهای مشکوک سریع‌تر انتقال یابد.
ایجاد کارگاه‌های آموزشی، تسهیل دسترسی به وام‌های خوداشتغالی و تشویق سرمایه‌گذاران برای فعالیت در محلههای جرم‌خیز، همگی می‌توانند بر فقر و بیکاری غلبه و از سرخوردگی اجتماعی جلوگیری کنند
توجه: مطالبی که در این مقاله ارائه شد، بر اساس آمار موجود تا سال 1400 است و ممکن است شرایط در سال‌های اخیر اندکی تغییر کرده باشد. بهتر است برای تصمیم‌گیری قطعی، به آمار و گزارش‌های به‌روز مراجعه کنید. همچنین به یاد داشته باشید که ناامنی میتواند مقطعی باشد و گاه بسته به شرایط اقتصادی و اجتماعی دچار نوسان شود
بهتر است به گزارش‌های رسمی پلیس، آمار سازمان‌های پژوهشی و نظرات ساکنان محلی مراجعه کنید. همچنین، بازدید در ساعات مختلف شبانه‌روز و بررسی امکانات امنیتی (دوربین، روشنایی و...) نیز توصیه می‌شود.
بسته به نوع جرم و سطح مشارکت مردمی در محله، میزان خطر متغیر است. برخی کوچه‌ها یا نقاط محله ممکن است امن‌تر از بقیه باشند. با کسب اطلاعات دقیق و رعایت توصیه‌های امنیتی میتوانید احتمال خطر را کاهش دهید.
معمولاً قیمت املاک در محلههای ناامن پایین‌تر از میانگین شهری است؛ بااین‌حال، در صورت بهبود شرایط امنیتی یا اجرای طرح‌های توسعه شهری، ممکن است ارزش این املاک در آینده افزایش یابد.
برای گرفتن قیمت این محلات میتوانید به قیمت گذاری الوملک مراجعه کنید.
بله؛ اگر طرح‌های بازسازی یا برنامه‌های توسعه‌ای برای منطقه در حال اجرا باشد، سرمایهگذاری میتواند سودآور شود. بااین‌حال، باید خطر کاهش تقاضا و مشکلات احتمالی فروش را نیز در نظر بگیرید.
ایجاد انجمن‌های محلی، شرکت در طرح‌های «محله امن» و گزارش رفتارهای مشکوک به پلیس از مهم‌ترین اقداماتی است که شهروندان می‌توانند برای کاهش جرم در محله‌شان انجام دهند.